Köy Enstitüleri, ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı yasa ile açılmış okullardır. Tamamen Türkiye'ye özgü olan bu eğitim projesini 28 Aralık 1938 tarihinde milli eğitim bakanı olan Hasan Ali Yücel bizzat yönetti. Neredeyse tüm Anadolu'nun okulsuz ve öğretmensiz olduğu gerçeği gözönüne alınarak, dönemin başbakanı İsmet İnönü'nün himayesinde, Millî Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından İsmail Hakkı Tonguç'un çabalarıyla köylerden ilkokul mezunu zeki çocukların bu okullarda yetiştirildikten sonra yeniden köylere giderek öğretmen olarak çalışmaları düşüncesiyle kuruldular. Geleneksel öğretmen okullarında yetişmiş öğretmenler için köylerde öğretmenlik yapmak, istenerek yapılacak bir görevden çok zorunluluk olarak algılanıyordu. Çalıkuşu romanındaki karakter gibi gönüllü ve özverili öğretmenlerin sayısı azdı. Oysa okuma yazma oranı Cumhuriyet ilk kurulduğu yıllarda %5 bile değildi. Bunun yanında nüfusun %80lik bölümü köylerde yaşıyordu. Köy Enstitüleri'nin kurulması ve yaygınlaşması konusunda pedagoji uzmanı Halil Fikret Kanad'ın önemli çalışmaları vardı. Kanad, zorunluluktan değil özveriyle öğrenci yetiştirecekköye göre öğretmen fikrini savunmuştu.
1940 yılından başlayarak, tarım işlerine elverişli geniş arazisi bulunan köylerde veya onların hemen yakınlarında Köy Ensititüleri açıldı. Türkiye'de seçilen şehirlerden uzak ancak tren yollarına yakın tarıma elverişli 21 bölgede köy ilkokullarına öğretmen yetiştirmek üzere açılmıştı. Öğretmenler köylülere hem örgün eğitim verecek, okuma yazma ve temel bilgieri kazandıracak hem de modern ve ilmi tarım tekniklerini öğretecekti. Öğretmenler gittiği yörelerde bilinmeyen tarım türlerini de köylülere öğretecekti. Kitaba deftere dayalı öğretim yerine iş için, iş içinde eğitim ilkesi tatbik ediliyordu. Her köy enstitüsünün kendisine ait tarlaları, bağları, arı kovanları, besi hayvanları, atelyeleri vardı. Derslerin %50 bölümü temel örgün eğitim konularını içeriyordu. Geri kalanı ise uygulamalı eğitimdi.
koy-enstituleri » Genel bilgiler |
1940-1946 arasında köy enstitülerinde 15,000 dönüm tarla tarıma elverişli hale getirilmiş ve üretim yapılmıştı. Aynı dönemde 750,000 yeni fidan dikilmişti. Oluşturulan bağların miktarı ise 1,200 dönümdü. Ayrıca 150 büyük inşaat, 60 işlik, 210 öğretmen evi, 20 uygulama okulu, 36 ambar ve depo, 48 ahır ve samanlık, 12 elektrik santralı, 16 su deposu, 12 tarım deposu, 3 balıkhane, 100 km. Yol yapılmıştı. Sulama kanalları oluşturularak enstitü öğrencilerinin uygulmalı eğitim gördüğü çiftliklere sulama suyu öğrenciler tarafından getirilmişti.
Kapatıldığı 1954 yılına kadar Köy enstitülerinde 1308 bayan ve 15,943 erkek toplam 17,341 köy öğretmeni yetişmişti. Fakir Baykurt, Talip Apaydın, Mahmut Makal, Mehmet Başaran, Pakize Türkoğlu, Hatun Birsen Başaran, Ali Dündar, Mehmet Uslu ve Dursun Akçam gibi önde gelen yazarlar ve düşünürler bu okullarda yetişmişlerdir. Listedeki adlar köy enstitüler kurulduğunda sahip olduğu adlardır.
Ad/Bulunduğu İl | Kuruluş Tarihi | 1946'ya Kadar Çalışan Müdürlerin Adı |
---|---|---|
Akçadağ / Malatya | 1940 | Şinasi Tamer, Şerif Tekben |
Akpınar-Ladik/ Samsun | 1940 | Nurettin Biriz, Enver Kartekin |
Aksu / Antalya | 1940 | Talat Ersoy, Halil Öztürk |
Arifiye / Sakarya | 1940 | Süleyman Edip Balkır |
Beşikdüzü / Trabzon | 1940 | Hürrem Arman, Osman Ülküman |
Cılavuz / Kars | 1940 | Halit Ağanoğlu |
Çifteler / Eskişehir | 1937 | Remzi Özyürek, M. Rauf İnan, Osman Ülkümen |
Dicle / Diyarbakır | 1944 | Nazif Evren |
Düziçi / Adana | 1940 | Lütfi Dağlar |
Erciş / Van | 1948 | İbrahim Oymak |
Gölköy / Kastamonu | 1939 | Ali Doğan Toran |
Gönen / Isparta | 1940 | Ömer Uzgil |
Hasanoğlan / Ankara | 1941 | Lütfi Engin, Hürrem Arman, M. Rauf İnan |
İvriz / Konya | 1941 | Recep Gürel, İ. Safa Güner |
Kepirtepe / Kırklareli | 1938 | Nejat İdil, İhsan Kalabay |
Kızılçullu / İzmir | 1937 | Emin Soysal, Hamdi Akman, Talat Ersoy |
Ortaklar / Aydın | 1944 | Hayri Çakaloz |
Pamukpınar / Sivas | 1941 | Şinasi Tamer |
Pazarören / Kayseri | 1940 | Sabri Kolçak, Şevket Gedikoğlu |
Pulur / Erzurum | 1942 | Ahmet Korkut, Aydın Arıkök |
Savaştepe / Balıkesir | 1940 | Sıtkı Akkay |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder